Jak pomóc leworęcznemu dziecku?

Osiem procent polskiego społeczeństwa

to osoby leworęczne.

Wydawać by się mogło,

że leworęczność nikogo już nie dziwi i czasy,

kiedy dzieci były zmuszane do pisania

czy posługiwania się prawą ręką, minęły bezpowrotnie.

Niestety, to nieprawda.

Nadal zdarzają się sytuacje (wcale nierzadko),

gdy dziecko, sięgając po ciastko,

budzi zdziwienie rodziców i natychmiastową reakcję:

Przełóż ciasteczko do prawej rączki.

Rodzice często tłumaczą swoje zachowanie

dobrem dziecka – przecież będzie mu łatwiej

w życiu (w świecie osób w zdecydowanej

większości praworęcznych). Nic bardziej mylnego

– skutki takich zachowań mogą zaważyć na całej edukacji dziecka.

Lewo- czy praworęczne?
Przy przestawieniu się z wrodzonej leworęczności

na praworęczność mózg nie zmienia jednocześnie

dominującej półkuli, tylko przeciąża półkulę,

która nie jest dominująca. Dziecko opanowuje

świat jako osoba praworęczna, ale przeżywa

go jako osoba leworęczna. Bezpośrednie skutki

przestawienia z lewej ręki na prawą to: zaburzenia pamięci,

koncentracji, zaburzenia mowy, trudności w czytaniu

i poprawnym pisaniu (dysleksja, dysortografia, dysgrafia).

Lateralizacja (dominacja narządów zmysłu z jednej

strony) rozwija się w ciągu życia dziecka, praworęczność

zwykle ustala się około drugiego, trzeciego roku życia,

a leworęczność w wieku trzech, czterech lat.

To oczywiście nie oznacza, że dużo wcześniej

nie można zauważyć pewnego rodzaju preferencji

(już w łonie matki na przykład częstsze ssanie lewego kciuka).

Najważniejsze jest obserwowanie dziecka i nieingerowanie w jego predyspozycje.

Aby ocenić preferencje, warto dziecko prowokować,

by wykonywało jak najwięcej ruchów.

Trzeba zwrócić uwagę, którą ręką trzyma łyżkę

podczas jedzenia, zapina guziki, rzuca piłką,

sięga po zabawkę leżącą wysoko na półce.

Na podstawie tej analizy można już wstępnie określić,

która ręka jest sprawniejsza.

Aby utwierdzić się w typie lateralizacji

(ważna jest tutaj preferencja pozostałych narządów),

trzeba polecić dziecku wykonanie zadań dodatkowych.

Do którego ucha przyłoży słuchawkę telefonu?

Którą ręką szybciej rozłoży talię kart?

Którym okiem będzie obserwowało pokój

przez lunetę wykonaną ze zwiniętego w rulon kartonu?

Na której nodze stanie
z zamkniętymi oczami?

Leworęczność a dysleksja
Nigdy nie udowodniono związku leworęczności z dysleksją,

ewentualne problemy mają zazwyczaj dzieci nie leworęczne,

ale z tzw. skrzyżowaną lateralizacją w obrębie oko-ręka

(z psychologicznego punktu widzenia dziecko praworęczne,

ale z dominującym lewym okiem ma większe trudności szkolne

niż leworęczne z dominującym okiem lewym).

Dziecko leworęczne, któremu rodzice i nauczyciele

służyli pomocą w początkowej edukacji,

jest zdecydowanie sprawniejsze od dziecka np. oburęcznego.

Jak pomóc leworęcznemu dziecku?
Pomoc dzieciom leworęcznym powinna obejmować

ćwiczenia przygotowujące do pisania – chociażby

ustalenie prawidłowej pozycji podczas zajęć graficznych,

sposób siedzenia i ułożenia kartki, wykształcenie

nawyku prawidłowego ułożenia ręki, utrwalenie nawyków

ruchowych związanych z pisaniem, takich jak:

kreślenie linii pionowych, poziomych, okręgów

przeciwnie do wskazówek zegara. Jest to bardzo ważne,

gdyż leworęczne dzieci najczęściej wyginają rękę

w nadgarstku, ścierają to, co napisały, a wyrazy są

brzydko napisane i źle łączone.

Osoby leworęczne raczej pchają ołówek

niż nim wodzą po kartce, dlatego lepsze są

dla nich ołówki miękkie. Warto też zaopatrzyć się

w specjalne nożyczki, zeszyty z ukośną liniaturą i nasadki na ołówki.

Zalety leworęczności
Funkcjonowanie w świecie przystosowanym

dla uprzywilejowanej większości spowodowało,

że osoby leworęczne wykazują niezwykłe zdolności adaptacyjne.

Można stwierdzić, że osoby leworęczne mają

nawet pewną przewagę nad praworęcznymi,

gdyż ich prawa ręka jest o wiele bardziej sprawna,

niż lewa u praworęcznych. Łatwiej się przestawiają

– gdy lewa ręka jest uszkodzona, to prawa szybko

podejmuje jej zadania. Połączenia między lewą
a prawą półkulą mózgu są szybsze u leworęcznych

– tak wynika z badań neuropsychologów.

Szybsze przesyłanie informacji z jednej półkuli

do drugiej sprawia, że leworęczni są skuteczniejsi,

gdy mają do czynienia z wieloma bodźcami,

np. w przypadku szybkiej interpretacji dużej

ilości informacji, jazdy samochodem

w dużym korku czy uprawiania sportów.

Jeśli nie wiecie, jak pomóc swojemu

leworęcznemu dziecku lub coś was niepokoi,

skorzystajcie z pomocy psychologa dziecięcego.

Iwona Chądrzyńska